Trong bất kỳ bản đồ minh họa bầu cử nào, bạn cũng có thể thấy sơ đồ màu rất rõ ràng: Màu đỏ dành cho đảng Cộng hòa, màu xanh dành cho đảng Dân chủ. Nhưng thỏa thuận chung về cách thức mã hóa màu sắc này đến từ đâu và từ bao giờ?
Thực ra, nó tương đối mới. Mặc dù màu đỏ và xanh lam thường được sử dụng để đại diện cho các phe đối lập trong lịch sử chính trị Hoa Kỳ, nhưng mãi đến cuộc bầu cử năm 2000, hai màu này mới chính thức được giao cho các đảng phái chính trị, với mục đích thể hiện (cho dễ phân biệt) và đại diện một cách nhất quán.

Hồi năm 2000, báo The New York Times và USA Today lần đầu tiên xuất bản các mẫu bản đồ bầu cử đầy màu sắc, và theo như The Verge nhận xét, lúc đó họ chỉ định màu khá tùy tiện dựa trên một suy nghĩ đơn giản, chứ không có gì phức tạp đao to búa lớn ở đây cả. Theo kiểu "[R]ed bắt đầu bằng R, đảng Cộng hòa ([R]epublican) cũng bắt đầu bằng R, một sự liên kết tự nhiên." - biên tập viên đồ họa cao cấp Archie Tse giải thích với The Verge. Thế là chúng ta có màu đỏ đại diện cho đảng Cộng Hòa.
Cứ thế, các đảng phái chính trị hiện đã chấp nhận (và yêu quý) màu sắc được chỉ định cho họ, với các thành viên đảng Dân chủ kêu gọi công dân "Bỏ phiếu cho phe Xanh!" và những người ủng hộ Donald Trump đội chiếc mũ đỏ có dòng chữ "Make America Great Again". Nhưng bản chất sự việc cũng có thể dễ dàng bị lái đi theo hướng khác. Ví dụ như theo The History Channel, các bản đồ bầu cử đầy màu sắc đầu tiên được lên sóng truyền hình phát sóng vào năm 1976, nhưng lúc đó không có sự thống nhất giữa các đơn vị truyền thông về màu sắc nào được sử dụng cho đảng nào. Thậm chí, lúc đó màu đỏ thường dành cho đảng Dân chủ và màu xanh cho đảng Cộng hòa.

Ngược dòng thời gian trở về với những năm "1800 hồi đó" của nước Mỹ, màu đỏ và xanh lam là những lựa chọn phổ biến để phân biệt các đảng phái chính trị hoặc hai mặt của một vấn đề. Ví dụ, vào cuối những năm 1800 và đầu những năm 1900, các ông chủ của các đảng chính trị ở Nam Texas đã bỏ phiếu theo mã màu đỏ và xanh cho Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ để "hỗ trợ" các cử tri mù chữ hoặc không nói tiếng Anh tại các cuộc bỏ phiếu (sự trợ giúp này cũng liên quan đến việc chống gian lận bầu cử, theo Hiệp hội Lịch sử Bang Texas). Đảng Cộng hòa thường có màu đỏ trong hệ thống này, mặc dù cách dùng màu sắc có thể khác nhau giữa các quận. Theo Location Realm, một số bản đồ thể hiện đảng phái với màu đỏ và xanh lam có niên đại ít nhất là vào năm 1883, mặc dù lúc đó, người ta dùng màu đỏ dành cho đảng Dân chủ và màu xanh cho đảng Cộng hòa, ngược lại với bây giờ.
Mãi đến cuộc bầu cử kéo dài (và gian khổ cho cả hai ứng viên) giữa George W. Bush và Al Gore vào năm 2000 thì quy ước màu đỏ và xanh cho đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ mới được thiết lập. Theo The History Channel, các hãng tin tức lớn đã có một thỏa thuận "kết hợp với nhau" để giữ cho màu sắc nhất quán trên hầu hết các phương tiện truyền thông.
Sử dụng màu xanh lam cho một đảng thiên tả và màu đỏ cho một đảng thiên hữu khiến Hoa Kỳ trở nên kỳ lạ so với các quốc gia khác, vốn thường liên kết màu đỏ với các đảng chính trị cánh tả và màu xanh với các đảng bảo thủ. Ví dụ, đảng Bảo thủ ở Vương quốc Anh sử dụng màu xanh lam, trong khi đảng Lao động được biểu thị bằng lá cờ đỏ.

___________________________________

Tác giả: Le Minh Chi