Đầu tư chứng khoán là một công việc khó. Khó không hẳn là ở việc hàng ngày phải theo dõi tin tức, lên kế hoạch, lập kịch bản và cách ứng xử phù hợp. Mà ngoài những công việc đó ra, khó nhất là xác định mục tiêu và vùng giá để "xuống tiền". Trong bài viết này, tôi xin được chia sẻ phương pháp của bản thân, đúc kết được từ những trải nghiệm trong nhiều năm trên TTCK. Trong đó thành công cũng không ít, nhưng thất bại đau đớn cũng rất nhiều. Những thất bại tôi luôn ghi nhớ, khắc sâu trong tâm, đó là bài học quí giá để có thể chia sẻ cùng các bạn. Vì bài viết này hoàn toàn mang quan điểm cá nhân, nên không có đúng có sai. Đặc biệt là qui mô vốn đầu tư rất khác nhau, cho nên để áp dụng chung cho tất cả, là điều không nên làm.
Tôi có một anh bạn chơi "chứng" cũng mười mấy năm, anh ấy phải nói là cực kỳ đam mê với sự nhảy nhót của con số. Ngày nào anh ấy cũng không rời mắt khỏi Bảng điện từ sáng đến chiều. Anh ấy thích mua, thích bán, chỉ lời vài line là có thể cười cả ngày, quên ăn, quên hết vợ con. Nếu trên sàn CK Việt có 1500 mã thì chắc anh ấy đã từng chơi 800 mã. Phương pháp mua của anh ấy rất đơn giản, đầu tiên là đi tìm mã tím, lao vào múc ngay nếu thấy dòng tiền vào mạnh. Hàng về bất kể lời hay lỗ, cứ đỏ là bán ngay, còn nếu tăng thì chưa bán vội. Bất cứ động thái rung lắc nào, là anh ấy một là chạy sạch, hai là all in. Trong khoảng thời gian 10 năm gần đây, tôi nghĩ chắc anh bỏ vào CK số tiền không dưới 3 con số. Thôi thì anh ấy cũng kinh doanh bên ngoài tốt, cho nên để thỏa đam mê, thì làm như vậy cũng được. Tuy nhiên, tôi hay một số người không có cơ hội kinh doanh nhiều lĩnh vực. Chúng tôi xác định chứng khoán là kênh đầu tư, là tài sản quan trọng, cho nên chúng tôi sẽ phải có cách ứng xử khác.
Trong một khía cạnh nào đó, chứng khoán là một loại hàng hóa. Ưu điểm của loại hàng hóa này là nó không ôi thiu, có thể để dành lâu dài. Nhưng nhược điểm của nó là sự biến động giá không ngừng, thậm chí nếu chọn sai mặt hàng, có thể dẫn đến phá sản. Như vậy việc chọn hàng là điều tối quan trọng. TTCK cũng như một xã hội thu nhỏ, ở đó có gian thương, có kẻ cơ hội trục lợi, cũng có những con người thông thái, có cả những người dại dột, bị lừa. Dù bất kể trường hợp nào, chúng ta hãy cố gắng trung thực với bản thân mình, cố sửa chữa những sai lầm nếu xảy ra. Còn đừng đi theo những kẻ gian thương, đừng đi theo những con người cơ hội trục lợi, vì tiền đó kiếm được không bền.
Ba định tính:
1. Niềm tin: nếu không có niềm tin vào kênh đầu tư chứng khoán, hãy dứt khoát đừng tham gia. Đừng nghĩ đơn giản là mình "nhảy" vào một tý, kiếm chác xong chạy ra, là chấm dứt. Nhiều người thiếu niềm tin, nhưng do thích cơ hội trục lợi, nhảy vào rồi không dứt ra được. Một khi đầu tư chứng khoán, phải có niềm tin vào tương lai tươi sáng của TTCK VN trong trung hạn 6 tháng, dài hạn 2-3 năm.
2. Chọn hàng (mã) có lợi thế tương lai: dù bất kể mục tiêu chỉ ngắn hạn 3 tháng, hay dài hạn 3 năm, nhưng khi chọn hàng phải ưu tiên cho những loại không bị ảnh hưởng xấu, tiêu cực bởi tình thế và có được lợi thế. Hiện nay tình hình Covid rất căng, nhưng có điều khá may mắn là sự tiêu cực ảnh hưởng lớn nhất là các DN vừa và nhỏ, không niêm yết trên sàn. Nhiều DNNY còn hưởng lợi, còn có tương lai tốt khi có thể thôn tính, chiếm thị phần các DN chết yểu.
3. Giảm là cơ hội trong big trend: trong bất kỳ một cơn sóng lớn nào (thường kéo dài ít nhất 3 năm), những đợt điều chỉnh luôn xảy ra. Nhưng nếu cân bằng được tâm lý, cân bằng được tài sản, thì khi đó lại là những cơ hội tốt nhất.
Năm định lượng:
1. Index: đầu tư luôn phải lấy index làm cơ sở. Hãy gạt bỏ ý nghĩ chúng ta là thiên tài, để tìm được những mã đi ngược sóng. Nếu xác định Index cuối năm 2021 là 1400-1450, cuối năm 2022 có thể lên đến 1500-1600, thì cứ vững tin chọn hàng khi Index giảm sâu dưới 1300. Thường vùng mua lý tưởng nhất trong big trend là khi TT chung giảm khoảng 15%-20%.
2. EPS: luôn review định kỳ tình hình KD của các mã mục tiêu. Các chỉ số P/E là rất quan trọng, đặc biệt cho từng mã , từng ngành riêng. Việc dự đoán xa còn khó, chứ có rất nhiều mã có thể dự đoán tương đối KQKD quí liền tới. Vùng nên xuống tiền là khi P/E của mã đó tạo đáy lịch sử ( hãy nhớ là P/E chứ không phải giá cả). Có nhiều mã dù giá đã tăng gấp 5 lần trước đây, nhưng hiện nay lại là rẻ nhất lịch sử.
3. Hàng hóa thiết yếu: một khi mảng kinh doanh cốt lõi của DN mục tiêu được xác định cụ thể, có tăng trưởng bằng các con số chi tiết, đong đếm được, thì mã đó mới nên xem xét. Chẳng hạn như VNM không phải là DN xấu, nhưng khi báo cáo các con số về tăng trưởng, về độ phủ thị phần, thấy rõ là đi xuống, thì mã này dứt khoát không nên đầu tư. Còn ngược lại như một số mã của các CTCK hàng đầu, có lượng KH tăng trưởng rất tốt, có khả năng tiếp tục tăng vốn, mang lại doanh thu, lợi nhuận tăng trưởng bằng các con số % ổn định, thì đó là những mã nên ưu tiên.
4. Chớp thời cơ: thời cơ không phải diễn ra trong 1 ngày, một phiên, mà thường diễn ra trong một quá trình, một thời gian nhất định. Nếu coi mức 10% điều chỉnh của Index là mức tuyệt vời, thì có nghĩa là bắt đầu từ vùng khi Index giảm 7% là có thể xem xét. Giá mua càng rẻ càng tốt. Có nghĩa là nếu DN không có biến động đột biến trong hoạt động kinh doanh, thì giá phản ứng theo cung cầu. Khi đó hãy tận dụng những lúc hoảng loạn nhất, nhiều tin đồn thổi nhất, "chim lợn" bay rợp trời, ai cũng nói bán, thì hãy mạnh dạn xuống tiền lớn.
5. Rải mua: nếu định dành tiền để mua 1 mã mục tiêu nào đó, thì sau khi xác định theo điểm 2 (P/E về vùng đáy lịch sử), điểm 3 (doanh thu tăng trưởng ổn định), điểm 4 (index giảm 7%), thì bắt đầu mua. Nên mua lần đầu 30% số tiền dành cho mã đó. Chờ đến ngày T3-T5, nếu vùng giá không biến động quá 3-5%, thì có thể mua tiếp 30% nữa. Còn nếu giảm sâu hơn mức đó, có thể mua thêm tăng lên 80%. Nếu đã tăng quá mức đó, dừng mua.
Đây là những điều tôi đã đúc kết dành cho bản thân mình, đang áp dụng vào thực tế hiện này. Nó không dành cho những giao dịch liên tục, những kiểu lướt sóng thuần túy hay dành cho những người có tham vọng "ăn bằng lần" sau 3 ngày. Nhưng sau hơn 1 năm qua, khi nhìn lại thì có kết quả tương đối hiệu nghiệm. Hy vọng phương pháp này có thể giúp ích cho những ai đang đầy đủ trạng thái sẵn sàng, nhất là trong những hoàn cảnh khá phù hợp như hiện nay.
Tác giả: Nguyễn Hồng Điệp
