Một số nghị sĩ đảng Dân chủ đang kêu gọi Donald Trump cách chức, trước khi tổng thống đắc cử Joe Biden tuyên thệ nhậm chức vào ngày 20 tháng 1, sau cuộc bạo động ở Điện Capitol, Mỹ.
Sự hỗn loạn ở Washington DC vào thứ Tư theo giờ địa phương sau bài phát biểu của ông Trump trước hàng nghìn người biểu tình, nơi ông lặp lại những tuyên bố vô căn cứ rằng cuộc bầu cử đã không minh bạch.
Ông Trump trước đó đã bị Hạ viện Hoa Kỳ do đảng Dân chủ lãnh đạo luận tội vào tháng 12 năm 2019. (Nguồn: Jim Bourg)
Sau đó vài giờ, nữ dân biểu Alexandria Ocasio-Cortez đã kêu gọi "luận tội" Tổng thống trong một tweet và thậm chí một thành viên trong đảng của ông Trump, đảng viên đảng Cộng hòa Phil Scott, đã yêu cầu ông từ chức.
( ảnh chụp màn hình)
Đã có một số suy đoán về lần sửa đổi hiến pháp( tu chính án )thứ 25 ngay cả khi ông Trump sẽ kết thúc nhiệm kỳ trong chưa đầy 2 tuần.
Hiệp hội các nhà sản xuất quốc gia, được coi là một trong những nhóm vận động hành lang lớn nhất của Mỹ, đề nghị rằng Phó Tổng thống Mike Pence nên xem xét việc dẫn một điều khoản của lần sửa Tu chính án thứ 25 .
“Phó thủ tướng Pence, người đã di tản khỏi tòa Quốc Hội, nên nghiêm túc suy nghĩ về việc làm việc với văn phòng nội các về việc dẫn luật của Tu chính án thứ 25 nhằm giữ gìn sự dân chủ”- Họ nói.
Cảnh sát đặt lựu đạn gõ trước tòa nhà Quốc hội Hoa Kỳ trong cuộc bạo động. (Nguồn: Leah Millis)
Một nguồn tin thân cận với nỗ lực cũng nói với Reuters rằng đã có một số cuộc thảo luận sơ bộ giữa một số thành viên Nội bộ và các đồng minh của Trump về việc viện dẫn nó.
Vậy điều này có khả thi không? Dưới đây là những gì chúng tôi biết về quy trình cách chức Tổng thống.
Trump có thể bị luận tội và cách chức?
Điều này là có thể. Trên thực tế, có hai cách để cách chức tổng thống trước ngày 20 tháng 1: Tu chính án thứ 25 của hiến pháp Hoa Kỳ và luận tội.
Trong cả hai trường hợp, ông Pence sẽ tiếp quản cho đến khi ông Biden nhậm chức.
Tu chính án thứ 25 sẽ được viện dẫn như thế nào?
Bản sửa đổi thứ 25 của hiến pháp, được phê chuẩn vào năm 1967, cho phép chuyển giao quyền lực một cách có trật tự nếu tổng thống không thể thực thi nhiệm vụ của mình.
( Dịch: "Lần đầu tiên trong lịch sử, chúng ta có một Tổng thống đáng ra bị luận tội hai lần nhưng vì thời gian hạn chế và sự không hành động của các thành viên Cộng hòa ở Thượng viện, tôi kêu gọi Nội các viện dẫn Tu chính án thứ 25 ngay bây giờ.")
Nó được dự định áp dụng khi một tổng thống mất khả năng lao động do bệnh tật về thể chất hoặc tâm thần.
"Trong trường hợp tổng thống bị bãi nhiệm hoặc qua đời, từ chức hoặc không thể thực hiện các quyền hạn và nhiệm vụ của văn phòng nói trên, điều tương tự sẽ thuộc về phó tổng thống", Hiến pháp nêu rõ.
Nhưng một số học giả cũng lập luận rằng nó cũng có thể áp dụng rộng rãi hơn cho một tổng thống không thích hợp và gây nguy hại tới chính phủ.
Quốc hội Hoa Kỳ quay trở lại Điện Capitol để tiếp tục kiểm phiếu
Phần 4, đã được chú ý nhiều nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump, đề cập đến các tình huống mà một tổng thống không thể thực hiện công việc nhưng không tự nguyện từ chức.
Norman J Ornstein, một học giả thường trú tại Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ, nói với ABC rằng: "Phó Tổng thống và đa số trong nội các có thể tạm thời loại bỏ ông ấy vì không thích hợp cho chức vụ và sau đó ông ấy có thể bị cách chức vĩnh viễn bởi 2/3 của cả hai phe."
Để viện dẫn Tu chính án thứ 25, ông Pence sẽ phải chung thuyền với những người phản đối Trump. Ông cũng sẽ cần đa số các thành viên trong nội bộ của Trump tuyên bố rằng ông Trump không thể thực hiện các nhiệm vụ của nhiệm kỳ tổng thống và loại bỏ ông.
Ông Trump sau đó có thể tuyên bố rằng ông có khả năng tiếp tục công việc. Và, nếu ông Pence và đa số Nội các không phản đối quyết tâm này, thì ông Trump có thể giành lại quyền lực.
Tuy nhiên, nếu ông Pence và Nội các tranh cử, Quốc hội có thể ra lệnh bãi nhiệm tổng thống với số phiếu 2/3 ở cả hai viện. Ông Pence sau đó sẽ tiếp quản.
Liệu chuyện này có xảy ra không?
Các chuyên gia đã hạn chế thấp nhất khả năng này.
Ông Ornstein nói với ABC: “Việc thay đổi tổng thống tạm thời là khả thi, ngoại trừ thực tế là có những người không sẵn sàng cho việc đó”.
Frank Bowman, giáo sư luật hiến pháp tại Đại học Missouri, lặp lại những quan điểm này, nói rằng "có rất ít hoặc không có khả năng sửa đổi được viện dẫn".
Ông nói với Reuters rằng ông Pence sẽ làm việc đó một cách miễn cưỡng và có những lập luận mạnh mẽ rằng ông Trump không mất năng lực đến mức không đủ khả năng cho chức vụ.
Cũng có khả năng đây có thể là một "quả bóng thử nghiệm" của một người nào đó đưa ý tưởng lên phương tiện truyền thông để xem liệu nó có được ủng hộ hay không.
Đã có trường hợp tương tự nào diễn ra trước đây chưa?
Đã có những trường hợp tương tự xảy ra nhưng hoàn toàn do tổng thống tự nguyện chủ yếu là do việc phải gây mê trong lúc thực hiện phẫu thuật.
Ví dụ, vào năm 1985, phó tổng thống khi đó là George HW Bush đã nhận nhiệm vụ của Ronald Reagan trong khoảng 8 giờ trong khi ông Reagan trải qua một cuộc phẫu thuật ruột kết.
Nó chưa bao giờ được sử dụng để thay thế một tổng thống đương nhiệm.
Đây cũng không phải lần đầu tiên Tu chính án thứ 25 được lấy ra nhân lúc ông Trump còn tại vị, lần gần nhất là khi ông Trump được chẩn đoán mắc Covid-19.
Vậy còn luận tội?
Một số đảng viên Đảng Dân chủ đã bắt đầu thảo luận về điều này, nhưng luận tội không được một số chuyên gia coi là một lựa chọn khả thi.
Với một số đảng viên Cộng hòa vẫn ủng hộ ông Trump, có vẻ như quá trình này không thể được thực hiện trong vòng hai tuần kéo dài từ nay đến Ngày nhậm chức.
Alexandria Ocasio-Cortez đã viết twitter để "luận tội" Donald Trump. (Nguồn: Scott Applewhite)
Việc luận tội đề cập đến việc Hạ viện đưa ra cáo buộc rằng một tổng thống đã tham gia vào một "tội danh cao hoặc tội nhẹ".
Quốc hội có toàn quyền trong việc xác định tội danh cao và tội nhẹ và không giới hạn ở các tội hình sự thực tế.
Theo Giáo sư Bowman, ông Trump có thể bị luận tội vì âm mưu lật đổ chính phủ Hoa Kỳ hoặc vì một tội danh tổng quát hơn: không trung thành với hiến pháp Hoa Kỳ và không giữ vững lời tuyên thệ nhậm chức.
"Hành vi vi phạm cơ bản sẽ là vi phạm hiến pháp - về cơ bản là cố gắng phá hoại kết quả hợp pháp của một cuộc bầu cử được tiến hành hợp pháp", Giáo sư Bowman nói.
Nếu đa số các thành viên trong 435 người thuộc Hạ viện chấp thuận việc đưa ra các cáo buộc, được gọi là các điều khoản luận tội, thì quá trình này sẽ chuyển sang Thượng viện.
Từ đó, Thượng viện tổ chức một phiên tòa để xác định xem Tổng thống có tội hay không.
Hiến pháp yêu cầu phải có 2/3 phiếu bầu của Thượng viện để kết tội và cách chức tổng thống. Nhưng ông Ornstein nói rằng điều này sẽ đòi hỏi "rất nhiều đảng viên Cộng hòa đã ủng hộ Trump trong quá khứ" vượt qua nó.
Hàng ngàn người đã tham dự một cuộc biểu tình ủng hộ Tổng thống Donald Trump được gọi là "Cuộc biểu tình cứu nước Mỹ". (Nguồn: Jacquelyn Martin)
Ông Trump trước đó đã bị Hạ viện Hoa Kỳ do đảng Dân chủ lãnh đạo luận tội vào tháng 12 năm 2019 với cáo buộc lạm dụng quyền lực và cản trở Quốc hội, nhưng sau đó đã được Thượng viện tuyên trắng án.
Vậy chuyện gì sẽ xảy ra?
Vẫn còn rất nhiều điều chưa rõ ràng, nhưng Quốc hội đã chính thức xác nhận chiến thắng của Joe Biden trong cuộc đua vào Nhà Trắng.
Ông Biden đã đánh bại ông Trump với 306-232 phiếu đại cử tri và sẽ nhậm chức vào ngày 20 tháng 1.
Theo ABC/ Reuters
Biên dịch: Lucia Nguyen - Vietnam Business Insider
