Hiện có rất nhiều thử nghiệm Vaccine coronavirus, nhưng đa phần chỉ mới ở giai đoạn đầu. Việc sản xuất được Vaccine coronavirus chắc chỉ trông mong vào các bên đi trước, đáng tin cậy và đủ nguồn lực cũng như uy tín để sản xuất an toàn và số lượng lớn. Theo những thông tin tổng hợp lại thì dự kiến sẽ có khoảng 7 loại vắc xin đã đi đến giai đoạn 3 và sẽ được sản xuất trong năm 2020 này.
Sau giai đoạn thử trên chuột, khỉ, …vv là giai đoạn thí nghiệm thì là giai đoạn thử trên người ở cấp độ 1: số lượng nhỏ, giai đoạn 2: vài trăm, giai đoạn 3: nhiều ngàn người, giải đoạn đưa vào thực tế: cho phép sản xuất đại trà, vì lý do khẩn cấp nên giờ nhiều hãng được bật đèn xanh để chập giai đoạn 2 với 3, thử nghiệm luôn trên hàng ngàn người, bỏ qua giai đoạn vài trăm người dùng thử.
Theo những thông tin tổng hợp lại thì dự kiến sẽ có khoảng 7 loại vắc xin đã đi đến giai đoạn 3 và sẽ được sản xuất trong năm 2020 này.
1) Vắc-xin sẽ cung cấp ra thị trường sớm nhất là ChAdOx1 của Oxford (UK) và AstraZeneca (Thuỵ Điển). Vắc-xin đã bước vào giai đoạn thử nghiệm cuối cùng từ giữa tháng 7, trên 30.000 ngưởi ở Anh, Brazil và Nam Phi, sẽ được phê duyệt và cung cấp ra thị trường vào trong tháng 9. AstraZeneca cho biết tổng công suất sản xuất vắc-xin của họ là 2 tỷ liều trong năm 2021.
2) Đứng thứ 2 là Moderna (Mỹ) kết hợp với NIH (viện sức khoẻ quốc gia Mỹ), bắt đầu thử nghiệm giai đoạn cuối cùng ngày 27/07 trên 30.000 người ở Mỹ. Chính phủ Mỹ đã tài trợ cho Moderna gần 1 tỷ USD. Dự kiến vắc-xin sẽ được phê duyệt trong tháng 10 và cung cấp cho thị trường vào tháng 11.
3) Đứng thứ 3 là vắc-xin mRNA của tổ hợp BioNTech (Đức), Pfizer (Mỹ) và Fosun Pharm (Trung Quốc), cũng bắt đầu thử nghiệm giai đoạn cuối cùng ngày 27/07, trên 30.000 ở Mỹ, Argentina, Brazil và Đức. Chính phủ Mỹ đã ký hợp đồng trị giá 1,9 tỷ USD để mua 100 triệu liều, giao vào tháng 12. Pfizer cho biết tổng công suất sản xuất vắc-xin cùa họ là 1,3 tỷ liều trong năm 2021.
4) Đứng thứ 4 là vắc-xin của Sinopharm (Trung Quốc), bắt đầu thử nghiệm giai đoạn cuối cùng trong tháng 7 (không rõ ngày), trên 15.000 người tại UAE, trong đó có cả bộ trưởng bộ Y tế UAE. Chủ tịch Sinopharm cho biết họ sẽ cung cấp vắc-xin cho thị trường trong tháng 12.
5) Đứng thứ 5 là vắc-xin CoronaVac của Sinovac Biotech (Trung Quốc), bắt đầu thử nghiệm giai đoạn cuối cùng trong tháng 7 (không rõ ngày), trên hàng nghìn tình nguyện viên ở Brazil. Dự kiến Sinovac sẽ cung cấp vắc-xin cho thị trường vào cuối năm 2020, công suất sản xuất 100 triệu liều mỗi năm.
6) Đứng thứ 6 là vắc-xin Ad4 của CanSino Biologics và họ viện Quân Y (Trung Quốc). Mặc dù, mới có báo cáo kết quả thử nghiệm giai đoạn 1, 2, chưa có thông báo về thử nghiệm giai đoạn 3, nhưng ngày 25/06, Quân đội Trung Quốc đã phê chuẩn vắc-xin Ad4 với lý do là vắc-xin đặc biệt cấp bách. Có lẽ Ad3 của CanSino chỉ để sử dụng cho Quân đội Trung Quốc.
7) Đứng thứ 7 là vắc-xin Gam-Covid-Vac Lyo của Viện Nghiên cứu Gamaleya (Nga), vừa kết thúc thử nghiệm giai đoạn 2 lâm sàng trên người, tuy nhiên các quan chức Nga vừa công bố chậm nhất là ngày 10/08 Nga sẽ chính thức phê duyệt vắc-xin và sau đó sẽ sử dụng tiêm chủng ngay cho các nhân viên Y tế trên tuyến đầu chống dịch của Nga. Nhà sản xuất thuốc R-Pharm của Nga đã ký một thỏa thuận để AstraZeneca (Thuỵ Điển) sản xuất cho Nga 170 triệu liều (R-Pharm tự sản xuất 30 triệu liều) trong năm 2020.
Trong số 7 vắc-xin trên, Việt Nam chúng ta cũng như các quốc gia đang phát triển Á-Phi-Mỹ La tinh trông chờ nhiều nhất vào vắc-xin của Oxford-AstraZeneca, lý do là ngay từ tháng 6, AstraZeneca đã có kế hoạch sản xuất hơn 2 tỷ liều, trong đó có 800 triệu liều cho khối EU và 1,2 triệu liều cho các quốc gia Á, Phi, Mỹ La tinh. Đặc biệt là triết lý của AstraZeneca cho rằng “vắc-xin Covid-19 phải được xem như là “tài sản chung” của loài người, nó phải đến được mọi người dân trên toàn cầu, theo nguyên tắc nước giàu tương trợ nước nghèo”, họ đã cam kết không kiếm lời trên vắc-xin Covid-19, vì vậy giá dự kiến một liều vắc-xin của họ chỉ cỡ 2 EURO, rẻ bằng 1/25 giá của Moderna (50-60 USD).
Để các bạn đỡ thắc mắc tôi xin giải thích sơ bộ thế này: Nghiên cứu, thử nghiệm vắc-xin cần phải qua 6 giai đoạn:
(1) Trong phòng thí nghiệm,
(2) Trên động vật,
(3) Trên người giai đoạn 1,
(4) Trên người giai đoạn 2,
(5) Trên người giai đoạn 3
(6) Phê duyệt, cấp phép, sản xuất
Mỗi giai đoạn cần tối thiểu 2 tháng đến 12 tháng.
Hiện tại vắc-xin của Việt Nam đã xong giai đoạn nghiên cứu kháng thể trong phòng thí nghiệm (1), đang trong giai đoạn thử nghiệm trên động vật (2). Chúng ta đã thử nghiệm thành công trên chuột, cần thử nghiệm tiếp trên khỉ, tinh tinh (là những động vật gần giống người hơn). Theo kế hoạch thì phải 15 tháng nữa (tháng 10/2020) mới có vắc-xin, nếu các thử nghiệm giai đoạn 2, 3, 4, 5 cho kết quả tốt.
Cùng nhóm đang thử nghiệm trên động vật (2) với Việt Nam có hơn 140 nhóm nghiên cứu, còn thử nghiệm trên người giai đoạn 1 có 18 nhóm, thử nghiệm trên người giai đoạn 2 có 12 nhóm, thử nghiệm trên người giai đoạn 3 có 6 nhóm, đã phê duyệt cấp phép 1 nhóm (tổng 37 nhóm).
Việt Nam chúng ta còn rất nhiều thử nghiệm lớn phải làm (nếu theo chuẩn quốc tế):
(1) Thử nghiệm trên khỉ, tinh tinh
(2) Thử nghiệm trên người giai đoạn 1 (cỡ 30 người)
(3) Thử nghiệm trên người giai đoạn 2 (tối thiểu cỡ 300-500 người)
(4) Thử nghiệm trên người giai đoạn 3 (tối thiều 5.000 người)